Stoel van Heilige Lutgardis op Topstukkenlijst
De Sint-Lutgardisstoel, het oudste zitmeubel in Vlaanderen, is beschermd als Vlaams topstuk. Deze zeldzame middeleeuwse stoel wordt sinds 2020 bewaard in de Sint-Odulphuskerk in Borgloon, waar ook het eeuwenoude vruchtbaarheidsritueel rond de stoel in ere wordt gehouden.
Sinds zijn ontstaan is de zeldzame stoel in de regio Sint-Truidene–Borgloon–Tongeren gebleven, de streek waar de cultus van de Heilige Lutgardis zijn wortels heeft. De Sint-Lutgardisstoel is bovendien drager van een oud vruchtbaarheidsritueel, dat als immaterieel erfgoed kan worden beschouwd.
Een stoel met een geschiedenis
De stoel van Heilige Lutgardis stamt uit de periode 1190-1210 en was waarschijnlijk een fragment van het koorgestoelte van het Sint-Katharinaklooster bij Sint-Truiden, waar de jonge Lutgardis van Tongeren (1182-1246) intrad.
In 1231 verhuisde de stoel samen met de zusters van het Sint-Katharinaklooster naar de abdij van Nonnenmielen in Metsteren (Sint-Truiden).
Pas in 1836 kwam de stoel in het cisterciënzerinnenklooster Mariënlof in Kerniel terecht. Na het vertrek van de zusters in 2020 kreeg de stoel zijn nieuwe bestemming in de parochiekerk Sint-Odulphus te Borgloon.
Stoel van Heilige Lutgardis
© KIK-IRPA, fotograaf Katrien Van Acker
Middeleeuws cultusobject
De stoel heeft van oudsher een grote spirituele waarde. Vrouwen met een kinderwens namen plaats op de stoel en vroegen vervulling van hun kinderwens of baden voor een voorspoedige bevalling. Dat eeuwenoude ritueel wordt in ere gehouden in de Sint-Odulphuskerk. zoals het ook ten tijde van de zusters gebruikelijk was. Op die manier herbergt de stoel ook een stukje immaterieel erfgoed.
Over de Topstukkenlijst
Het Topstukkendecreet zorgt voor de bescherming van roerend cultureel erfgoed dat voor de Vlaamse Gemeenschap in Vlaanderen bewaard moet blijven. Het gaat om objecten met een bijzondere archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis.
Op basis van het decreet wordt een Topstukkenlijst van zeldzame en onmisbare voorwerpen en verzamelingen opgesteld. Voor die beschermde voorwerpen gelden speciale beschermingsmaatregelen en uitvoerbeperkingen. Omdat aan het behoud van dit erfgoed groot belang wordt gehecht, is het ook mogelijk er restauratiesubsidies voor aan te vragen.